Lắng nghe – điều tuổi teen cần nhất trong giai đoạn dậy thì

Khi bước vào giai đoạn dậy thì, mỗi đứa trẻ như một hòn đá quý đang chờ được mài giũa, họ bắt đầu khám phá và hình thành những nét riêng biệt của cá nhân mình. Đây là quãng thời gian mà cơ thể và tâm trí của họ trải qua những thay đổi mạnh mẽ, từng bước chuyển mình từ tuổi thơ sang ngưỡng cửa của thế giới người lớn. Thế nhưng, không phải lúc nào sự thay đổi này cũng diễn ra một cách êm đềm. Đằng sau vẻ ngoài có phần bất cần, nổi loạn, là những tâm hồn mong manh đang tìm kiếm sự hiểu biết và chấp nhận từ chính những người xung quanh, đặc biệt là gia đình.

Trong giai đoạn nhạy cảm này, “Lắng nghe” không chỉ là một hành động, mà còn là cánh cửa mở ra không gian cho sự tin tưởng và gắn kết. Đôi khi, chỉ cần một bờ vai để tựa, một ánh mắt không phán xét, hay đơn giản là sự im lặng không gian áp đặt, tuổi teen có thể cảm thấy mình được thấu hiểu và chia sẻ. Nhưng không phải lúc nào người lớn cũng nhận ra rằng, việc “lắng nghe” không chỉ là việc tiếp nhận thông tin từ lời nói. Đó còn là quá trình cảm nhận và hiểu sâu sắc những rung động tinh tế từ tâm trạng, hành vi và ngôn ngữ cơ thể của các em.

Hãy khám phá những bí quyết để “lắng nghe” không chỉ dừng lại ở bề mặt, mà thực sự trở thành chiếc chìa khóa mở ra hồn của những trái tim đang trong quá trình “lột xác” , từ đó bạn sẽ trở thành người lắng nghe giỏi – người có khả năng không chỉ nghe được những lời nói, mà còn hiểu được những điều không được diễn đạt ra bên ngoài, mở ra một không gian đối thoại tràn đầy yêu thương và sự kết nối, nơi mà các bạn trẻ có thể thảnh thơi bộc bạch, chia sẻ và phát triển.

1. Thiết lập không gian an toàn để trẻ chia sẻ

Trong giai đoạn dậy thì, các bạn trẻ cần được lắng nghe hơn bao giờ hết. Để đáp ứng nhu cầu này, việc đầu tiên mà chúng ta cần làm là tạo ra một không gian an toàn, nơi các em có thể tự do chia sẻ mà không sợ bị đánh giá hay phán xét. Khi chúng ta thể hiện sự chấp nhận và cởi mở, các em sẽ cảm thấy được tôn trọng và từ đó, lòng tin sẽ nảy mầm. Một môi trường ấm áp, không áp đặt sẽ giúp tuổi teen mở lòng, chia sẻ những suy nghĩ và cảm xúc thật sự của mình. Đây không chỉ là bước đệm quan trọng giúp họ phát triển kỹ năng xã hội mà còn là cơ sở để xây dựng mối quan hệ bền vững giữa các em với gia đình và bạn bè. Chúng ta, những người lớn, hãy là điểm tựa vững chắc để tuổi teen có thể tự tin bước qua những thử thách của giai đoạn dậy thì này.

2. Rèn luyện lắng nghe tích cực

Trong giai đoạn dậy thì, tuổi teen thường gặp phải những xáo trộn cảm xúc và thay đổi tâm lý đáng kể. Do đó, việc phát triển kỹ năng lắng nghe tích cực trở nên hết sức quan trọng. Lắng nghe tích cực không chỉ là việc chú ý đến lời nói, mà còn là khả năng cảm nhận được những thông điệp ngầm ẩn phía sau. Đôi khi, những gì tuổi teen không thể hoặc không muốn nói ra lại chính là điều họ cần được chia sẻ và thấu hiểu nhất. Chúng ta cần phải tập trung vào ngữ cảnh của cuộc trò chuyện, những cử chỉ nhỏ như ánh mắt né tránh hay nụ cười gượng gạo, để có thể “đọc vị” được tâm trạng và nhu cầu thực sự của các em. Qua đó, chúng ta sẽ có thể đáp ứng và hỗ trợ các em một cách chính xác và kịp thời. Hãy nhớ rằng, sự lắng nghe không chỉ là một kỹ năng, mà còn là một món quà ý nghĩa mà chúng ta có thể dành tặng cho tuổi teen trong giai đoạn quan trọng này của cuộc đời họ.

3. Khuyến khích trẻ chủ động chia sẻ

Trong giai đoạn dậy thì, việc lắng nghe và hỗ trợ tuổi teen không chỉ dừng lại ở việc đáp ứng những nhu cầu cơ bản mà còn phải chú trọng đến việc khuyến khích các em tự biểu đạt. Điều này có thể thực hiện thông qua việc giúp đỡ các em tìm ra con đường sáng tạo phù hợp để thể hiện cái tôi và những suy nghĩ riêng biệt của mình, có thể là qua nghệ thuật – vẽ, điêu khắc; âm nhạc – chơi một nhạc cụ, sáng tác hoặc hát; hoặc viết lách – từ những trang nhật ký cho đến các tác phẩm văn chương. Khi được cổ vũ trong việc tự biểu đạt, các bạn trẻ sẽ được trải nghiệm quá trình tự khám phá và hiểu rõ hơn về bản thân, từ đó học được cách quản lý cảm xúc một cách hiệu quả. Điều này không chỉ giúp họ xây dựng lòng tự trọng mà còn phát triển khả năng giao tiếp và thấu hiểu người khác, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện trong tương lai.

4. Hãy kiên nhẫn với trẻ

Các bạn trẻ thường xuyên trải qua những biến động cảm xúc mạnh mẽ trong giai đoạn dự thì, và đôi khi phản ứng của họ có thể không được kiểm soát một cách hoàn hảo. Điều quan trọng đối với người lớn là phải hiểu và thực hành sự kiên nhẫn cùng với sự kiềm chế. Khi một em teen có hành vi tiêu cực hay phản ứng không như mong đợi, phản xạ tự nhiên của chúng ta có thể là muốn đáp trả lại ngay lập tức. Tuy nhiên, việc này chỉ khiến tình hình trở nên căng thẳng hơn. Thay vào đó, hãy dành một chút thời gian để suy nghĩ kỹ lưỡng trước khi phản hồi một cách nhẹ nhàng và tích cực. Sự kiên nhẫn không chỉ giúp xây dựng một môi trường ổn định, mà còn tạo điều kiện cho các bạn trẻ cảm thấy được an tâm, được lắng nghe và hiểu rõ hơn. 

5. Tạo nên sự gắn kết trong mối quan hệ

Khi dậy thì, mỗi lời nói, hành động của người lớn có thể ảnh hưởng sâu sắc đến tâm trạng và suy nghĩ của tuổi teen. Chính vì vậy, việc xây dựng một mối quan hệ đối tác giữa người lớn và các bạn trẻ là hết sức quan trọng. Hãy tưởng tượng mỗi cuộc trò chuyện như một cuộc họp mặt đối tác, nơi mọi người cùng ngồi lại để thảo luận, chia sẻ và lắng nghe nhau. Khi ta coi tuổi teen như một phần của đội ngũ, không chỉ là những người tiếp nhận lời khuyên, ta đang khích lệ họ phát triển tư duy độc lập và tôn trọng quan điểm của bản thân. Điều này không chỉ giúp họ cảm thấy được tôn trọng mà còn cho họ cơ hội để có tiếng nói trong các quyết định liên quan đến cuộc sống cá nhân. Một môi trường giao tiếp như vậy sẽ nuôi dưỡng lòng tự trọng, khả năng tự quản và sự tự tin, đồng thời giúp tuổi teen chuẩn bị tốt hơn cho những thách thức của tương lai.

Lắng nghe là một yếu tố không thể thiếu để xây dựng nên những mối quan hệ gia đình vững chắc và hỗ trợ tinh thần cho các em. Sự lắng nghe không chỉ giúp chúng ta hiểu hơn về những thách thức, mơ ước và lo lắng mà con em mình đang trải qua, mà còn là cơ sở để hình thành niềm tin và sự tự tin trong từng bước đi của chúng. Hãy nhớ rằng, mỗi lời nói, mỗi cử chỉ quan tâm chúng ta dành ra hôm nay sẽ trở thành nền tảng vững chắc cho tương lai của các em. Vậy nên, hãy mở rộng trái tim, kiên nhẫn lắng nghe và đồng hành cùng con cái trong giai đoạn biến động này. Bởi lẽ, khi ta lắng nghe, ta không chỉ nghe những lời nói, ta còn nghe được tiếng lòng.

————————

VIỆN TÂM LÝ SUNNYCARE

📌 Landmark Plus, 208 Nguyễn Hữu Cảnh, P22, Bình Thạnh, TPHCM

SUNNYCARE ấm áp chào đón bạn bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu trên thế giới. 

Để tư vấn qua điện thoại 24/7, bạn vui lòng gọi số 1900 6295 (Việt Nam)

Để đặt lịch gặp chuyên gia tâm lý trực tiếp tại văn phòng hoặc online qua video call, bạn vui lòng gọi số 028 7300 6848 – 089 639 7968 (Zalo) hoặc đăng ký TẠI ĐÂY

Để kết nối chương trình báo cáo chuyên đề tâm lý cho doanh nghiệp và chăm sóc tinh thần người lao động (EAP), bạn vui lòng liên hệ:
📧Email: infoasst@sunnycare.vn
☎️Tel: 028 7300 6848 | 📞Hotline: 092 176 8769 (Thư ký)
🌍Website: https://eap.sunnycare.vn