Những nguyên tắc cơ bản cha mẹ cần biết trong việc giáo dục trẻ em

Ai có con mà không phải dạy dỗ, nhưng dạy dỗ cách nào để có hiệu quả lại là một khoa học và nghệ thuật lớn, cần phải nắm rõ những nguyên tắc đã được đúc kết từ nhiều công trình nghiên cứu giá trị và nhất là, đã được rút ra từ thực tế cuộc sống của thời đại hôm nay. Dưới đây xin chia sẻ một số nguyên tắc cơ bản mà các bậc phụ huynh có thể tùy nghi áp dụng.

Dạy trẻ về sự tôn trọng.

Đây là những bài học đầu đời quan trọng nhất đối với trẻ. Các chuyên gia giáo dục đã kết luận “Trẻ em trộm cắp, nói dối, lười biếng… chưa phải là trẻ hư – Trẻ hư là trẻ không biết tôn trọng người khác”. Tính ích kỷ nếu đã định hình chắc chắn sẽ gây nên hậu quả mà chính cha mẹ sẽ là người lãnh chịu đầu tiên.

Cần tập cho trẻ thói quen biết phân biệt và tôn trọng tài sản của bản thân và của cha mẹ, sau đó là tài sản của các bạn và người khác. Cần giúp trẻ hiểu rằng không nên xâm phạm đến tài sản của người khác, dù của những người thân trong gia đình. Đây là những bài học đầu đời về quyền sở hữu và pháp luật đối với trẻ.

Cha mẹ nên dạy trẻ bằng những câu thân thiện và nhẹ nhàng như, “Suỵt, con nên giữ yên lặng khi chị gái đang ngủ”, “Con đừng chơi hoặc lấy những đồ/vật của người khác vì những thứ đó không phải của mình”… Những bài học này cần nói nhỏ nhẹ với trẻ nhưng phải đầy kiên quyết.

Dạy trẻ phép xã giao đơn giản

Ngay cả một số người lớn chúng ta cũng còn khó khăn khi nói đến lời “xin lỗi” hay “cám ơn” người khác. Chúng ta cần tập cho trẻ dùng những từ ngữ thích hợp để “cảm ơn” khi nhận của ai đó sự giúp đỡ hay quà tặng hoặc “xin lỗi” khi làm điều không phải với người khác. Nên giúp trẻ nhận ra phép lịch sự (hoặc khi dùng những từ ngữ ấy) là điều bình thường trong xã hội. Bạn có thể chứng minh điều này với trẻ chính hành vi sống của mình. Chính gương sống của cha mẹ mang tính giáo dục rất cao.

“Chào con, bố đi làm mới về”, “Mẹ cảm ơn con”, “Bố xin lỗi vì đã làm con đau”…. Những quy tắc lịch sự nhỏ nhặt ấy phải được bắt đầu ngay từ chính các bậc cha mẹ. Bạn hãy xem các “bài tập thực hành” về phép lịch sự ấy như là những trò chơi giữa bố mẹ và bé yêu, bất kể trẻ có hiểu hết được các từ ngữ ấy hay không. Chúng ta đều có thể tập bằng cách cho trẻ nói máy móc các từ đó, khi trẻ bập bẹ tập nói.

Dạy trẻ tính ngăn nắp, vệ sinh

Cha mẹ hãy cố gắng dạy trẻ ngăn nắp, vệ sinh ngay khi mình chưa thực sự quan tâm đến việc này trong cuộc sống hàng ngày của mình. Cần tập dần cho trẻ thói quen để giày dép ngay ngắn, thu dọn đồ chơi sau khi đã chơi xong, bỏ quần áo bẩn vào máy giặt…

Cha mẹ hãy chuyển những bài học ấy thành những trò chơi thú vị đối với trẻ, hãy chuẩn bị cho trẻ một cây chổi nhỏ để trẻ có thể “cùng” mình quét nhà, “Mẹ và con cùng chơi lau nhà nhé”, “Con đến giúp mẹ rửa bát nha”….

Dạy trẻ chấp nhận thất bại

Ai mà lại không thương yêu con mình. Tuy nhiên cha mẹ không nên thực hiện theo mọi yêu cầu của trẻ. Nếu được thỏa mãn mọi yêu cầu thì khi lớn lên trẻ sẽ ích kỷ, ỷ lại, mất ý chí phấn đấu vượt qua khó khăn. Cha mẹ cần cương quyết nói “không” với trẻ về những yêu cầu mà bạn cho là không cần thiết hoặc nguy hiểm. Có thể trẻ sẽ khóc và bị tổn thương, các cha mẹ cần chấp nhận điều “đau đớn” ấy cho đến khi bạn thấy nên chủ động làm hòa với trẻ.

Một số chuyên gia đã hướng dẫn nên lái trẻ sang việc khác khi gặp tình huống trẻ yêu cầu mà bạn không đồng ý. Tuy nhiên, xét ở khái niệm “học thất bại”, đôi khi chúng ta cần “thi gan” với trẻ, nếu thấy không nguy hiểm, Cha mẹ hãy để trẻ khóc cho đến khi trẻ tự nín, hoặc khi thấy trẻ bắt đầu từ bỏ “yêu sách” và tự chuyển sang trạng thái tinh thần khác. Đó sẽ là những bài học thất bại đầu đời vô cùng quý báu đối với trẻ.

Cha mẹ đừng lo rằng nếu để như vậy trẻ sẽ bị tổn thương. Trái lại, các nhà khoa học đã kết luận, con người đã biết cảm nhận tình yêu thương thực sự ngay từ lúc còn sơ sinh. Do đó, nếu thực sự yêu con, chúng ta sẽ có đến những 1001 cách để thể hiện cơ.

Dạy trẻ tính kiên trì vượt khó

Trừ những tình huống nguy hiểm và các trò chơi có thể làm lệch hướng phát triển giới tính của trẻ, các bậc cha mẹ hãy để con em mình tự nhiên chơi những trò chơi mà bé nghĩ ra. Chúng ta sẽ thấy thú vị khi ngồi quan sát trẻ chơi những trò ngây thơ của mình, trẻ chạy vòng vòng quanh thân cây, nghịch cát, vẽ những hình bất định…. Chúng ta cũng hãy ngồi yên hoặc lánh mặt kể cả những khi bé té ngã và la khóc. Hãy để trẻ tự đứng lên và tiếp tục “trò chơi cuộc sống” của mình.

Trừ khi có sự yêu cầu của trẻ, tốt nhất là cha mẹ cần hỏi “con có cần bố giúp không?” và hãy tôn trọng câu trả lời của trẻ.

Giúp trẻ tập ăn đa dạng

Việc trẻ không biết ăn rau, ớt, hành, mướp đắng… là do lỗi của chính cha mẹ chúng. Ăn uống đa dạng là yêu cầu quan trọng của sự phát triển ổn định và bền vững cơ thể người. Hãy tập dần để trẻ có thể tiếp nhận mọi vị chua, đắng, cay, mặn, ngọt của cuộc sống ngày nay. Việc giới hạn thức ăn – uống chính là cha mẹ đã giới hạn khả năng thích nghi và tồn tại của trẻ sau này.

Dạy trẻ làm quen với ngoại ngữ

Ngoài tiếng mẹ đẻ, chúng ta cũng có thể dạy trẻ một ngôn ngữ khác. Đừng lo lắng khi dạy cho trẻ song song 2 ngôn ngữ. Bên cạnh khả năng phát âm, não bộ của trẻ cũng sẽ trở nên linh hoạt và có trí nhớ tốt hơn, các nhà khoa học đã kết luận như vậy. Cha mẹ có thể dạy trẻ học cả tiếng Việt và một ngôn ngữ khác khi tập đếm, học các chữ cái hay gọi tên các đồ vật/loài vật thông thường.

Vậy, cha mẹ đừng cho rằng một hoặc các kỹ năng trên là quá sớm đối với con trẻ của mình. Hãy bắt đầu ngay khi có thể. Hãy suy nghĩ nhiều hơn và nhờ đến các chuyên gia tư vấn để được hỗ trợ khi bạn còn ngờ vực hay bối rối.

————————

VIỆN TÂM LÝ SUNNYCARE

📌 Landmark Plus, 208 Nguyễn Hữu Cảnh, P22, Bình Thạnh, TPHCM

SUNNYCARE ấm áp chào đón bạn bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu trên thế giới.

Để tư vấn qua điện thoại 24/7, bạn vui lòng gọi số 1900 6295 (Việt Nam)

Để đặt lịch gặp chuyên gia tâm lý trực tiếp tại văn phòng hoặc online qua video call, bạn vui lòng gọi số 028 7300 6848 – 089 639 7968 (Zalo) hoặc đăng ký TẠI ĐÂY

Để kết nối chương trình báo cáo chuyên đề tâm lý cho doanh nghiệp và chăm sóc tinh thần người lao động (EAP), bạn vui lòng liên hệ:
📧Email: infoasst@sunnycare.vn
☎️Tel: 028 7300 6848 | 📞Hotline: 092 176 8769 (Thư ký)
🌍Website: https://eap.sunnycare.vn